Schenken en woningmarkt

• Geplaatst op 5 juli 2013
• in Actueel

---

Belastingdienst, laat die giften met rust.

Als de belasting op grote schenkingen wordt afgeschaft, kan de woningmarkt de prikkel krijgen ‘waarop de natie wacht’, betoogt Aniel Autar, notaris en voorzitter van de vereniging van estateplanners in het Notariaat (EPN).

Kent u de sfeer die ontstaat als je met vrienden het vijfde glas wijn heft? Pas geleden zaten mijn echtgenote, haar collega, de echtgenoot van die collega en ik in een van mijn favoriete restaurantjes te genieten van het lekkers dat de chef voor ons had bereid. Naarmate de avond vorderde werden steeds meer wereldproblemen aan de fraai gedekte tafel opgelost. Vlak voor middernacht kregen we het over de vastgelopen onroerendgoedmarkt. Hoe moeten de problemen daarvan getackeld worden?

De alcohol begon zijn werk te doen, het verleden kwam steeds dichterbij. Toen schoot mij de vraag te binnen, die de ChristenUnie-fractie bij de behandeling van het Belastingplan 2013 aan de regering stelde. De fractie wilde weten ‘of het mogelijk is het maximumbedrag van de van schenkbelasting vrijgestelde verkrijging van thans € 50.300 budgetneutraal te schrappen, met de gedachte dat het eventuele verlies aan schenkbelasting wordt gecompenseerd door een lagere renteaftrek als de schenking wordt besteed voor aflossing van de eigenwoningschuld. De regering antwoordde dat het niet mogelijk is het maximumbedrag budgetneutraal te schrappen. Daarnaast was de regering bevreesd dat ‘de regeling verwordt tot een estateplannings-instrument waarmee vermogen onbelast naar de volgende generatie kan worden overgeheveld, met als gevolg een substantiële uitholling van de grondslag van de schenk- en erfbelasting in de toekomst.’ Om die reden was de regering geen voorstander van zo’n algehele vrijstelling. Sinds 1 januari 2013 is de AWBZ ingrijpend gewijzigd. Veel Nederlanders, vooral de eigenwoningbezitters, ervaren de verhoogde eigen bijdrage als onrechtvaardig. Notarissen die zich in estate planning hebben gespecialiseerd, hebben het drukker dan ooit om het familiekapitaal ‘te redden’. Het gevolg is dat er op papier allerlei schenkingsconstructies worden opgetuigd, waarmee de eigen bijdrage in de AWBZ wordt geminimaliseerd en tegelijkertijd schenk- en erfbelasting wordt bespaard. Ondertussen wordt er geen woning extra verkocht, wordt optimaal geprofiteerd van hypotheekrenteaftrek en zijn banken nog steeds naarstig op zoek naar mogelijkheden om hun balans weer op orde te krijgen. Ik durf daarom de stelling te verdedigen dat er wederom sprake is van kortzichtig en ondoordacht overheidsbeleid. 

Belastingvrij schenken

Het idee van de ChristenUnie vond ik zo gek nog niet. Ik zou echter een stapje verder willen gaan. Waarom zou een schenking van meer dan €24.676 (het bedrag dat ouders eenmalig aan een kind tussen de 18^e en 40e verjaardag mogen schenken, tarief 2013) budgetneutraal moeten gebeuren? Een – niet wetenschappelijk verantwoorde – door mij gemaakte berekening bracht mij tot de conclusie dat een tijdelijke belastingvrije schenking (dus geen gemaximeerde vrijstelling) dieprikkel aan de woningmarkt zou kunnen geven, waarop de hele natie zit te wachten.

Geen misbruik

Uiteraard moeten aan de door mij bepleitte faciliteit voorwaarden worden verbonden om misbruik tegen te gaan. Ik zal hier de drie belangrijkste noemen. De eerste voorwaarde is dat het geschonken bedrag én de eventuele verkoopwinst op de bestaande eigen woning steeds aangewend worden om een andere eigenwoning aan te schaffen. Als tweede voorwaarde zou ik willen stellen dat de schenker én de begiftigde vanaf het moment van de schenking nog ten minste drie jaar moet blijven leven. Hiermee wordt voorkomen dat korte tijd voor iemands overlijden schenkingen worden gedaan om erfbelasting te besparen. Voor de verkrijger (‘de begiftigde’) zou moeten gelden dat hij de nieuwe eigen woning of de woning die daarvoor in de plaats komt mimimaal vijf jaar als eigen woning aanhoudt. Wordt de eigen woning in de periode van vijf jaar vervreemd, dan moet er een andere eigen woning met minimaal dezelfde waarde daarvoor terugkomen. De schenkingsfaciliteit zou ik ook willen toekennen indien de schenking wordt gebruikt om een bestaande woning ‘energie-zuiniger’ te maken. Het geschonken bedrag moet dan volledig aangewend worden om – binnen een bepaalde periode, bijvoorbeeld één jaar – via een erkend bedrijf de woning minimaal een klasse zuiniger te maken. Daarnaast zullen dezelfde voorwaarden als ik voor de aanschaf van de nieuwe eigen woning beschreef, moeten gelden. Ik realiseer mij dat mensen met minder rijke ouders zich in de steek gelaten zullen voelen, omdat zij waarschijnlijk geen (grote) schenking zullen ontvangen. Maar ik ben ervan overtuigd dat mijn voorstel op korte én op lange termijn de woningmarkt meer prikkelt dan de maatregelen die tot nu toe zijn genomen en daar profiteert ook ‘de kleine man’ van. Nu is het wachten op de politicus of ambtenaar die de moed heeft iets met dit idee te doen. Als dat gebeurt, trakteer ik hem of haar op vijf glazen van de wijn die mij op die bewuste avond tot dit mooie inzicht bracht.